Nadmiar witaminy C (hiperwitaminoza) ma miejsce stosunkowo rzadko, ponieważ organizm broni się przed zbyt wysokimi dawkami poprzez ograniczenie jej wchłaniania oraz wydalanie nadmiaru wraz z moczem.
Czym jest witamina C?
Witamina C jest najpopularniejszą witaminą o szerokim zastosowaniu. Bierze udział w wieku reakcjach enzymatycznych i odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. W formie sproszkowanej posiada biały kolor i kwaśny smak.
Człowiek nie jest w stanie samodzielnie syntezować kwasu askorbinowego, zatem ważne jest dostarczenie go wraz z pożywieniem. Zwykle nie stanowi to problemu, ponieważ witamina C obecna jest w większości warzyw, owoców i innych produktów spożywczych.
Wbrew powszechnemu przekonaniu, jej stężenie wcale nie jest największe w cytrusach, na co wskazywałby ich kwaśny smak. Jej największe ilości znajdują się bowiem w aceroli, rokitniku, owocach dzikiej róży, natce pietruszki czy niedojrzałych orzechach włoskich.
Najważniejsze funkcje witaminy C obejmują:
- wspomaganie syntezy kolagenu;
- utrzymywanie prawidłowego metabolizmu energetycznego;
- wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i odpornościowego;
- wzmacnianie zębów, kości, skóry i naczyń krwionośnych;
- działanie antyoksydacyjne;
- regulację ciśnienia tętniczego krwi.
Wchłanianie
Witamina C wchłaniana jest w dwunastnicy oraz proksymalnym odcinku jelita cienkiego. Następnie gromadzi się w sporych ilościach w tkankach intensywnie metabolizujących, np. nadnerczach, grasicy, wątrobie, a także trzustce. Jej wydalanie odbywa się głównie z moczem i potem.
Zapas witaminy C w organizmie dorosłego człowieka jest niewielki, wynosi bowiem maksymalnie do 3 g. Jej niedobór występuje jednak rzadko, ponieważ witamina ta obecna jest w wielu produktach spożywanych w ciągu dnia.
Nie należy przyjmować jednorazowo bardzo dużych dawek witaminy C, ponieważ jego nadmiar szybko zostanie wydalony z organizmu. Jednorazowy limit wynosi średnio 400 mg podczas przyjmowania doustnego, jednak już po kilkudziesięciu mg zauważa się spadek efektywności wchłaniania z przewodu pokarmowego.
Nadmiar witaminy C
Nadmiar witaminy c powoduje zwiększanie wydalania kwasu moczowego oraz szczawianów, co z kolei może doprowadzić do powstawania kamieni nerkowych.
Stan maksymalnego nasycenia tkanek tą witaminą prowadzi do:
- ograniczenia zdolności absorpcyjnej jelit;
- zwiększonego wydalania kwasu askorbinowego przez nerki;
- wysypki skórnej;
- nudności, wzdęć, zgagi;
- bólów brzucha i biegunki.
Objawy te jednak są przejściowe i szybko mijają po zmniejszeniu podaży witaminy C.
Toksyczność kwasu askorbinowego nie jest dokładnie znana, jednak bardzo wysokie dawki (powyżej kilku gramów) u osób chorych na anemię sierpowatą mogą wywołać ostry kryzys komórek sierpowatych. Zbyt wysokie dawki mogą również powodować biegunkę hiperosmotyczną.
Dzienne zapotrzebowanie
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę zależy od wieku, płci, aktywności fizycznej oraz ogólnego stanu organizmu. Zwiększa się ono u osób chorych na cukrzycę czy nadciśnienie, kobiet w ciąży i w okresie karmienia, palaczy, alkoholików oraz osób starszych.
Przykładowe zalecane spożycie witaminy C w ciągu dnia prezentuje się następująco:
- mężczyźni > 19 roku życia – 90 mg;
- kobiety > 19 roku życia – 75 mg;
- chłopcy w wieku 13-18 – 75 mg;
- dziewczęta w wieku 13-18 – 65 mg;
- dzieci do 3 roku życia – 40 mg;
- dzieci w wieku 3-12 – 50 mg;
- kobiety ciężarne > 19 roku życia – 85 mg;
- kobiety ciężarne < 19 roku życia – 80 mg;
- okres karmienia piersią – 120 mg.
Bibliografia
- Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pomeranian Journal of Life Sciences, 4/2015.
- Pawlaczyk M., Korzeniowska K., Rokowska-Waluch A., Witamina C i skóra, Farmacja Współczesna, 5/2012.
- Dobosz A., Witamina C. Fakty i mity, Świat Przemysłu Farmaceutycznego, 1/2016.
- Szymańska-Pasternak J., Janicka A., Bober J., Witamina C jako oręż w walce z rakiem, Onkologia w praktyce klinicznej, 1/2011.
