Skutki niedoboru witaminy C są zjawiskiem stosunkowo rzadkim, ponieważ występuje ona w większości produktów spożywczych konsumowanych każdego dnia. Dodatkowo wiele produktów jest o nią wzbogacanych. Szacuje się, że wraz z pożywieniem dostarcza się do organizmu około 70-80 mg kwasu askorbinowego, co stosunkowo dobrze pokrywa się z dziennym zapotrzebowaniem.
Skutki niedoboru witaminy C
Skutki niedoboru witaminy C to przede wszystkim hipowitaminoza, która powoduje zmniejszenie jej stężenia w osoczu. To z kolei objawia się przede wszystkim brakiem łaknienia, zmniejszoną odpornością na wszelkie infekcje oraz bólami stawowo-mięśniowymi. W efekcie spada odporność organizmu i zwiększa się podatność na zmęczenie. Pozostałe objawy:
- spowolnienie gojenia się ran;
- zmniejszenie wydolności fizycznej;
- krwawienie z dziąseł;
- zaburzenia syntezy kolagenu (co może przekładać się na wspomniany ból stawowo-mięśniowy lub pogorszenie stanu skóry);
- upośledzenie wszystkich procesów, w których witamina C bierze udział.
Awitaminoza prowadzi do rozwoju chorób, wśród których najpoważniejszą jest szkorbut. Manifestuje się on zmianami zapalno-martwiczymi dziąseł, wypadaniem zębów i krwawieniem z błon śluzowych. Współcześnie jednak szkorbut występuje bardzo rzadko i wiąże się z głębokim niedoborem tej witaminy.
Długotrwały niedobór może prowadzić do powstawania zmian aterogennych, nowotworowych oraz miażdżycowych, a także podwyższać ciśnienie tętnicze krwi.
Witamina C jest absorbowana w jelitach w około 80%, w zależności od dawki, natomiast wydalana jest w formie utlenionej wraz z moczem lub potem. Wysokie stężenie cukrów lub spożywanie niektórych leków zmniejsza jej wchłanianie.
Niedobór witaminy C może być związany z:
- jej niedostateczną podażą (co z kolei może się wiązać z nieodpowiednio zbilansowaną dietą);
- nieprawidłową resorpcją w jelicie cienkim (np. u chorych z nieżytem żołądka);
- sytuacjami, gdzie występuje zwiększone zapotrzebowanie (np. podczas ciąży czy w okresie karmienia piersią).
Należy również zaznaczyć, że witamina C jest wrażliwa na wysoką temperaturę, zatem parzenie ziół lub obróbka termiczna produktów spożywczych wpływa na zmniejszenie jej ilości.
Zwiększone zapotrzebowanie
W przypadkach zwiększonego zapotrzebowania na kwas askorbinowy należy zadbać o jego dostarczenie do organizmu. Długotrwały niedobór może powodować hipowitaminozę.
Zwiększone zapotrzebowanie występuje u:
- palaczy lub alkoholików;
- diabetyków;
- osób zażywających niektóre leki;
- kobiet w ciąży i podczas okresu karmienia piersią;
- osób narażonych na przewlekły stres;
- chorych na nadciśnienie tętnicze;
- osób starszych.
Zobacz również: Co zawiera dużo witaminy C?
Dzienne zapotrzebowanie
Dzienne zapotrzebowanie na kwas askorbinowy jest zmienne, ponieważ zależy od wielu czynników, takich jak wiek, płeć czy poziom aktywności fizycznej.
Oszacowane dzienne zalecane spożycie witaminy C w zależności od płci i wieku prezentuje się następująco:
- dzieci do 3 roku życia – 40 mg;
- dzieci od 4-12 roku życia – 50 mg;
- młodzież do 18 roku życia, płeć męska – 75 mg;
- młodzież do 18 roku życia, płeć żeńska – 65 mg;
- dorośli mężczyźni – 90 mg;
- dorosłe kobiety – 75 mg;
- kobiety w ciąży – 85 mg (w przypadku ciężarnych poniżej 19 roku życia zalecane spożycie maleje do 80 mg);
- kobiety karmiące piersią – 120 mg.
Podsumowanie
Należy pamiętać, aby w codziennej diecie znajdowały się produktu bogate w witaminę C, gdyż bierze ona udział w wielu ważnych reakcjach enzymatycznych przeprowadzanych przez komórki budulcowe ciała. Można zatem stwierdzić, że odpowiedni poziom witaminy C wpływa na prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka.
Zwiększenie spożycia produktów bogatych w kwas askorbinowy lub odpowiednia suplementacja są ważne w przypadku osób narażonych na niedobór.
Korzystnym rozwiązaniem jest spożywanie surowych warzyw czy owoców, ponieważ wówczas wraz z witaminą C dostarczamy do organizmu inne niezbędne składniki odżywcze. Jeśli jednak ilość dostarczanej witaminy C jest zbyt mała, można spróbować suplementacji. Przykładem może być acerola, która w 100 gramach owoców posiada do 4000 mg witaminy C. Dla porównania, cytryna (tak często kojarzona z tą witaminą) posiada zaledwie 50 mg.
Bibliografia:
- Janda K., Kasprzak M., Wolska J., Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Pomeranian Journal of Life Sciences, 4/2015.
- Kalemba-Drożdż M., Witamina C w leczeniu nowotworów i profilaktyce chorób niezakaźnych, Państwo i Społeczeństwo, 3/2018.
- Pawlaczyk M., Korzeniowska K., Rokowska-Waluch A., Witamina C i skóra, Farmacja Współczesna, 5/2012.
